Historia

Słowo wstępne

Z wielką radością kreślę kilka słów wprowadzenia do broszury z materiały służącymi do bezpośredniego przygotowania koronacji wizerunku Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych z Rumi. Dobry Bóg pozwolił nam zakończyć długoletnie starania zmierzające w tym kierunku. Tym samym pozwolił zobaczyć nam w nowym świetle pełną zawirowań historię obecności salezjanów w Rumi. Koronacja rumskiej Wspomożycielki czyni nas uczestnikami doświadczenia św. Jana Bosko, założyciela salezjanów, który w dzień konsekracji bazyliki Wspomożycielki w Turynie, zrozumiał że to Maryja szczęśliwie przeprowadziła go przez życiowe zmagania, troski i kłopoty. Dziś my, uczestnicy koronacji Wspomożycielki, w taki sposób możemy patrzeć na historię salezjańskiej Rumi.
Kult Wspomożycielki na kaszubskiej ziemi zaczął rozkwitać wraz z pojawieniem się w Rumi w 1937 r. salezjanów, którzy rozpoczęli tu od niezwykle skromnych warunków pracę na rzecz miejscowej dziatwy i młodzieży. Jeszcze przed wojną wspaniale rozwinęło się nabożeństwo do Wspomożycielki, a sławę w całej okolicy zdobywał chór nazwany właśnie jej imieniem - „Auxilium”. Po zakończeniu wojny, kiedy przy rumskiej kaplicy salezjanie otworzyli dom dziecka, kult Wspomożycielki zataczał coraz szersze kręgi wiernych. Stało się to inspiracją dla ks. dyrektora Feliksa Cieplika, aby wystarać się o obraz Madonny Księdza Bosko. Z jego inicjatywy pracownicy rumskiej garbarni, w podziękowaniu za cud ocalenia z wypadku – zawalenia ściany budowanej świetlicy zakładowej – ufundowali wizerunek Maryi pod tym wezwaniem. Namalował go ks. Władysław Sułecki. Uroczyste poświęcenie obrazu odbyło się 31 stycznia 1949 r. Odtąd każdego 24 dnia miesiąca w salezjańskiej kaplicy odbywały się uroczyste nabożeństwa ku czci Wspomożycielki, poprzedzone tradycyjną salezjańską nowenną. Kiedy w wyniku prześladowania Kościoła likwidowano wszystkie zakonne szkoły i zakłady wychowawcze, biskup chełmiński zdecydował się przy domu dziecka w Rumi utworzyć nową parafię, która z powodu rozwijającego się przy kaplicy kultu Wspomożycielki otrzymała jej wezwanie. Potem Pan Bóg pod matczyną pozwolił nam rozwinąć piękne dzieło salezjańskie: żywą parafię, oratorium, silne szkoły i dzieła wychowawcze, znaczący ośrodek kultu maryjnego, centrum kultury chrześcijańskiej, kuźnię niezliczonych powołań kapłańskich, do życia konsekrowanego i misyjnych, a przez wiele lat także dom formacyjny. Z Rumi pochodzi wielu salezjanów i salezjanek, kapłanów i osób konsekrowanych. Wielu salezjanów odbywało tu formację lub pracowało. To wszystko jest dla nas powodem do wyrażenia wdzięczności Bogu i Maryi Wspomożycielce.
Serdecznie dziękuję współbraciom z Rumi za ich starania, które doprowadziły do koronacji. Niech broszura przez nich przygotowana pomoże nam w duchowym przygotowaniu, w przeżyciu koronacji, w popatrzeniu na naszą historię oczami ks. Bosko.

ks. Marek Chmielewski SDB
Inspektor

HISTORIA KULTU NMP WSPOMOŻENIA WIERNYCH

I. Kult Wspomożycielki Wiernych w Kościele i Zgromadzeniu Salezjańskim

Kult Matki Bożej czczonej pod tytułem „Wspomożenie Wiernych” (Auxilium Christianorum) sięga pierwszych wieków i przebiegał w kilku etapach. Pierwszym pisarzem kościelnym, który użył tytułu: „Wspomożycielka” w stosunku do Matki Bożej był św. Efrem (+373), diakon i największy poeta syryjski, doktor Kościoła. Pisze on, że „Maryja jest orędowniczką i wspomożycielką dla grzeszników i nieszczęśliwych”.
Szczególne ożywienie kultu Wspomożycielki nastąpiło w XVI w. i było związane z ocaleniem narodów chrześcijańskich oraz wielkimi zwycięstwami nad wrogami Kościoła: pod Lepanto w 1571 r., ocalenie Pasawy w wojnie trzydziestoletniej 1618-1648, zwycięstwo pod wodzą Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 r.; uwolnienie Piusa VII w 1814 r. z niewoli napoleońskiej. Ośrodkiem promieniującym kultem Wspomożycielki Wiernych (Maria Hilf) na całą Europę stało się sanktuarium w Pasawie dedykowane właśnie Matce Zbawiciela pod wezwaniem „Auxilium Christianorum”.
Kolejnym impulsem do rozwoju kultu Matki Bożej czczonej pod tytułem Wspomożycielki Wiernych były objawienia w okolicach Spoleto w Umbrii. Pod koniec 1861 r. Matka Boża objawiła sie małemu chłopcu imieniem Righetto, który bawił się w pobliżu ruin kościoła św. Bartłomieja niedaleko Spoleto. Dostojna Pani wzięła go za rękę i skierowała do niego kilka ciepłych słów, i między innymi powiedziała: „Righetto, sia buono!” (Righetto! Bądź dobrym chłopcem!). Wkrótce nastąpiły w tym miejscu uzdrowienia. Arcybiskup Spoleto Giovanni Battista Arnaldi uznał te objawienia i rozpoznał w Dostojnej Pani Wspomożycielkę Wiernych, która w ten sposób dała wyraz swojej matczynej bliskości i wsparcia w trudnych - dla papiestwa i Kościoła - czasach.
Relacja arcybiskupa Arnaldi na temat objawień Matki Bożej dotarła do księdza Bosko w Turynie poprzez czasopismo L’Armonia z dnia 27 maja 1862 r. Święty Wychowawca turyńskich sierot, wielki czciciel Maryi, uznał w tych wydarzeniach osobiste wezwanie do gorliwego szerzenia kultu Wspomożycielki Wiernych. Później napisze: «Tytuł "Wspomożenie chrześcijan", przypisywany Czcigodnej Matce Zbawiciela, nie jest rzeczą nową w Kościele Chrystusa, ale w tych ostatnich czasach zaczęto go używać w stosunku do Błogosławionej Dziewicy ze specjalnego względu. (...) Obecnie sam Kościół katolicki stał się przedmiotem ataków. Atakuje się jego dzieła, jego święte instytucje, jego głowę, jego naukę i karność. Kościół katolicki jest atakowany jako ostoja prawdy i nauczyciel wszystkich wiernych (...). Niech święta Dziewica pomaga nam wszystkim, abyśmy żyli przywiązani do nauki i Kościoła, których głową jest papież, zastępca Jezusa Chrystusa, i niech wyjedna nam łaskę wytrwania w świętej służbie Bożej na ziemi, byśmy mogli dojść do Niej w królestwie chwały w niebie».
Pasja, entuzjazm i gorliwość apostolska, jakie towarzyszyły księdzu Bosko w szerzeniu czci Matki Bożej pod tytułem „Auxilium Christianorum” sprawiły, iż Wspomożycielkę Wiernych zaczęto nazywać „Madonną ks. Bosko”. Wychowawca młodzieży turyńskiej na różne sposoby starał się propagować kult Wspomożycielki. W 1864 r. św. Jan Bosko podjął budowę świątyni dedykowanej Wspomożycielce w miejscu - jak twierdził - wskazanym mu w śnie przez samą Matkę Bożą. Świątynia została konsekrowana w 1868 r. W następnym roku, w1869 ks. Bosko założył przy nowo wybudowanym kościele Stowarzyszenie Maryi Wspomożycielki Wiernych (ADMA), którego celem statutowym jest szerzenie „chwały Matki Bożej”. Kolejnym wyrazem wielkiej czci oddawanej Maryi „Auxilium Christianorum” przez ks. Bosko było założenie w 1872 r. Instytutu Córek Maryi Wspomożycielki, zgromadzenia zakonnego oddanego pracy wychowawczej wśród dziewcząt. Święty pragnął, aby utworzony Instytut był „żywym pomnikiem” jego wdzięczności względem Wspomożycielki. Przejawem kultu Wspomożycielki było również założenie w 1875 r. Dzieła Maryi Wspomożycielki Wiernych dla Spóźnionych Powołań dla przysporzenia Kościołowi nowych pracowników na niwie Pańskiej. Na prośbę ks. Bosko zostało również ustanowione przez władze Kościelne sakramentalium – błogosławieństwo za przyczyną Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych. Poprzez praktykowanie tego błogosławieństwa ks. Bosko wypraszał potrzebującym wiele nadzwyczajnych łask.
Z woli ks. Bosko „sercem” dzieł salezjańskich w świecie jest Bazylika Wspomożycielki Wiernych na Valdocco w Turynie wraz z cudownym obrazem przedstawiającym Matkę Bożą „Auxilium Christianorum”. Z tej świątyni w 1875 r. wyruszyła pierwsza ekipa misjonarzy salezjańskich do Argentyny. Od tego wydarzenia corocznie duchowi synowie i córki ks. Bosko są rozsyłani na pracę misyjną w różne zakątki świata. Obraz w ołtarzu głównym Bazyliki stanowi syntezę myśli Świętego Wychowawcy na temat Bożego dzieła zbawienia, Kościoła oraz wyjątkowego i - z woli Bożej - centralnego miejsca Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych w dziejach świata.

II. Kult Maryi Wspomożycielki w Rumi

Opiece Maryi Zgromadzenie Salezjańskie powierza swoje „zmagania apostolskie”, swoje placówki, dzieła. Auxiulium Christianorum Patronuje wielu parafiom. Jedną z nich jest parafia prowadzona przez Księży Salezjanów w Rumi, pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych. W niej wizerunek Maryi Wspomożycielki Wiernych jest od dziesiątków lat darzony szczególną czcią i kultem, czego wyrazem są liczne wota, nabożeństwa Maryjne, działające grupy modlitewne czcicieli Maryi, i wiele różnych inicjatyw, które świadczą o głębokim kulcie Maryjnym i powierzaniu Maryi wszystkich swoich spraw.
Kult Maryi Wspomożycielki rozpoczął się w Rumi w roku 1937, wraz z przybyciem na te tereny Salezjanów, duchowych synów św. Jana Bosko. Oni to, w przeciągu krótkiego czasu, powołali do życia pierwszą placówkę salezjańską na pomorskiej ziemi. W liście do dyrektora, gratulując i dziękując za to powstałe dzieło na Pomorzu, Prymas Polski kard. August Hlond pisał: „Dziękuję Bogu [...] za tę wielką łaskę, iż w miejscu, gdzie wczoraj było puste pole – dziś stoi obszerna kaplica, gdzie obfitymi strumieniami spływać mają łaski Najwyższego, za przyczyną opiekunów niebieskich – Wspomożycielki Wiernych i św. Jana Bosko.”
I te obfite strumienie łask spływają nieprzerwanie na wiernych od dziesiątków lat. To dzięki Matce Bożej Wspomożycielce Wiernych i Jej wstawiennictwu, wierni doznają od Boga wielorakich łask: zdrowia, nawrócenia, uwolnienia z nałogów, umocnienia, odnalezienia właściwej drogi życia, uratowania w niebezpieczeństwie śmierci, znalezienia pracy i wielu, wielu innych. Świadczą o tym m.in. liczne wota. Wyrazem wdzięczności wiernych za otrzymane łaski za wstawiennictwem Maryi Wspomożycielki są także modlitwy dziękczynne i podziękowania w formie pisemnej i ustnej.
Formalnie nabożeństwo do Rumskiej Wspomożycielki rozpoczęło się 31 stycznia 1949 r., w uroczystość św. Jana Bosko, kiedy to w kaplicy, (zwanej przez wiernych „kapliczką”) został poświęcony obraz NMP Wspomożenia Wiernych. Obraz ten, zamówiony przez Księży Salezjanów, został namalowany przez ks. Władysława Sułeckiego - malarza z Jarosławia. Dzięki listownemu wstawiennictwu pani Eugenii Sobańskiej, nauczycielki szkoły podstawowej w Starej Rumi, artysta ten podjął się namalowania wizerunku Maryi Wspomożycielki Wiernych. Obraz został ufundowany przez pracowników miejscowej Garbarni. Był on darem i wyrazem wdzięczności pracowników tego zakładu, w którym zawaliła się boczna ściana budowanej świetlicy, nie wyrządzając nikomu krzywdy.

Opis Obrazu

Pierwowzorem obrazu jest dzieło znajdujące się w Turynie, które powstało pod dyktando ks. Bosko, albowiem miał on sen, w którym widział Najświętszą Maryję Pannę Wspomożenia Wiernych. Matka Boża przedstawiona jest z Jezusem na ręku w koronie i z berłem w prawej ręce w pozycji lekko opuszczonej. Jezus ma rączki wyciągnięte do patrzących na obraz. Szata Maryi składa się z czerwonej sukni przepasanej szarfą w tym samym kolorze, na ramionach ma płaszcz intensywnie granatowy, ujęty złotą klamrą. Dzieciątko Jezus ma szatkę w ciepłej zieleni dojrzałej oliwki i od pasa spowity w czerwony płaszczyk luźno zsunięty.
Ksiądz Sułecki dysponował jedynie pocztówką, na której znajdował się turyński wizerunek Matki Bożej Wspomożycielki Wiernych, a także wierną kopią obrazu turyńskiego, znajdującą się w placówce salezjańskiej w Oświęcimiu. W swej pracy wzorował się na nich, jednakże nadał obliczu Wspomożycielki indywidualny wyraz. Różnice wynikają choćby ze stylistycznych rozbieżności epokowych, w których te wizerunki powstały. Rumska Maryja Wspomożycielka Wiernych jest nieco mniej pełna, twarz nacechowana smutkiem i zmęczeniem, szczególnie w wyrazie oczu i kroju ust. Ma się wrażenie, że jest bliższa naszej polskiej rzeczywistości powojennych lat. Bliższa być może tych wszystkich trosk, problemów i cierpień z jakimi wierni do Niej przychodzą. Oddaje to także kolorystyka: włosy mniej złociste a bardziej płowe, tak u Maryi jak i Jezusa, szata nie ma jak na turyńskim obrazie tej głębi ciemnego kobaltu, lecz przybiera odcień morski, co naprowadza na skojarzenie z położeniem Rumi w bliskości morza. Twarzyczka Jezusa też nie jest tak pogodna, nawet radosna jak na pierwowzorze. W Rumskim wizerunku Jego twarzyczka jest nieco boleśnie ściągnięta, oczy przymrużone. Obie twarze, Maryi i Jezusa są wyraźnie bledsze i smutniejsze niżeli w turyńskim dziele. Są też zauważalne różnice w kroju berła i koron. Jest to jednak, mimo tych różnic, ta sama Matka Boża Wspomożenia Wiernych, która założycielowi Zgromadzenia Salezjanów ukazała się we śnie z napisem Auxilium Chrystianorum, i która dziełu salezjańskiemu przyświeca i błogosławi.
Obraz Rumskiej Wspomożycielki kilkakrotnie był poddawany pracom konserwatorskim. Ostatni raz w roku 2010 przez panią Konserwator Dzieł Sztuki Dorotę Zemła z Warszawy, przy współpracy ks. dra Janusza Nowińskiego SDB, który z ramienia Salezjanów czuwał nad przebiegiem prac. W wyniku tych prac obraz został poszerzony o 14 cm w celu uzyskania lepszej kompozycji i dla pełniejszego uwypuklenia Maryi z Dzieciątkiem Jezus. Malowidło zostało naciągnięte na nowe krosna, oczyszczone z brudu i kurzu. Usunięto imitację złoceń i pokryto złotem płatkowym gwiazdy, korony, berło oraz spinkę podtrzymującą płaszcz Maryi. Dokonano delikatnego retuszu twarzy Madonny i Dzieciątka. Uszlachetniono modelunek szat. Wzmocniono kolorystycznie wypłowiałą girlandę róż pod stopami Matki Bożej. Obraz został umieszczony 24 maja 2011 roku w nowej ramie wykonanej przez panów Antoniego i Janusza Bisagów wg projektu ks. Tadeusza Furdyny.

Kult

Kult Maryi Wspomożycielki Wiernych w parafii pod Jej wezwaniem ustawicznie się rozwija. Przez cały miesiąc maj: rano i wieczorem, na dachu „kapliczki”, odgrywane są pieśni maryjne (od 1949 r.), a wieczorami przed Jej obrazem odprawiany jest Apel Maryjny, przygotowywany przez poszczególne grupy parafialne. W dzień odpustu – 24 maja – odbywa się procesja z figurą NMP Wspomożenia Wiernych.
Każdego 24-go dnia miesiąca obchodzone jest miesięczne wspomnienie Matki Bożej Wspomożenia Wiernych. Odprawiane są Msze święte z kazaniami, które głoszą zaproszeni kaznodzieje, oddawany jest Hołd Wspomożycielce. Zwieńczeniem modlitewnym jest Apel Maryjny. Ten uroczysty dzień poprzedzony jest nowenną (rozpoczynającą się każdego 15 dnia miesiąca), w czasie której odczytywane są prośby i podziękowania do NMP Wspomożenia Wiernych. Prawie co miesiąc, 24 dnia miesiąca, na wieczornej mszy świętej, składane są wota przynoszone przez mieszkańców Rumi i okolicy.
Od kilku lat, w każde ważniejsze święto maryjne, odprawiane są msze święte z kazaniami okolicznościowymi o 6.00, 7.00, 8.00 i 18.00.
Parafia wydała wiele książek poświęconych Matce Bożej: „Rumska Wspomożycielka”, „Nowenna do NMP Wspomożenia Wiernych”, „Świątynia Matki Bożej Wspomożenia Wiernych w Rumi”, „Daj mi dusze, resztę zabierz: Salezjanie w Rumi 1937-1997- 2007”, materiały z rumskich Kongresów Maryjnych. A także tysiące obrazków z wizerunkiem Rumskiej Wspomożycielki i wiele innych okazjonalnych druków i publikacji.
Pobożność maryjna widoczna jest w grupach, ruchach i wspólnotach, które funkcjonują w ramach duszpasterstwa parafialnego. Jest ich ponad 30, w tym kilka szczególnie związanych z kultem do Matki Bożej: Stowarzyszenie Maryi Wspomożycielki ADMA, Żywy Różaniec.
Kult maryjny rozwija się również przez duszpasterstwo w dziełach salezjańskich, które działają przy parafii (Gimnazjum i Liceum Salezjańskie, Ośrodek „Nasz Dom”, Oratorium św. Dominika Savio.
Ponadto od roku 2000 w Rumi odbywają się, organizowane przez Salezjanów inspektorii warszawskiej i pilskiej, Kongresy ku czci NMP Wspomożenia Wiernych.
W ramach Międzynarodowego Festiwalu Muzyki Religijnej im. ks. Stanisława Ormińskiego (kompozytora, autora melodii Apelu Jasnogórskiego) odbywał się Konkurs Kompozytorski na Pieśń Maryjną.
Również organizowany od 2005 r. przez Akcję Katolicką naszej parafii a obecnie przez Komitet Organizacyjny ds. Propagowania Dzieł i Nauczania Sł. Bożego Kard. A. Hlonda Ogólnopolski Konkurs „Prymas Polski kard. August Hlond Bogu i Ojczyźnie”, ma na celu propagowanie tego wielkiego czciciela Maryi Wspomożycielki Wiernych. W ramach konkursu niejednokrotnie podejmowano tematykę Maryjności kard. Hlonda, wzywającego Polaków do odmawiania Różańca Świętego i jego znamiennych słów: „Zwycięstwo, gdy przyjdzie, przyjdzie przez Maryję”.
Jednym ze znaków kultu maryjnego w Rumi była uchwała Rady Miejskiej w Rumi, podjęta w listopadzie 2011 roku, w wyniku której wewnętrzna ulica przy kościele będzie nosić nazwę ul. NMP Wspomożenia Wiernych.

Świątynia

Oprócz kultu i szczególnej czci oddawanej Maryi, ważne jest również miejsce kultu maryjnego – świątynia.
Parafia, erygowana w 1957 r. została poświęcona i jest pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych. Wszystkie nabożeństwa odbywały się w wybudowanej przed laty kapliczce. W 1976 r. parafia otrzymała pozwolenie na budowę kościoła. Misjonarze prowadzący Misje Święte w parafii (1977 r.) powiedzieli: „Krzyż misyjny postawiliśmy na pamiątkę dzieła rozpoczęcia budowy Kościoła. Patronka naszej parafii, Maryja Wspomożycielka, mieszkała przez 30 lat w tej małej kaplicy, a teraz wreszcie otrzyma swoją świątynię”.
Budowa świątyni przebiegała przy pełnym błogosławieństwie Ojca Świętego Jana Pawła II i Biskupa Chełmińskiego Bernarda Czaplińskiego, który pisał: „(…) Niech Najwyższy i Wieczny Kapłan, Jezus Chrystus i Jego Matka Wspomożycielka Wiernych i Matka Kościoła, wspomagają wszystkich Budowniczych obfitą łaską, opieką z nieba, wszystkim darami, potrzebnymi w tym wielkim dziele, na chwałę Bożą i dla pożytku wszystkich wiernych”.
W 1985 r. wykończono dolny kościół. Budowniczy świątyni, ks. prob. Lucjan Gieros wówczas powiedział: „Wszystko można zamknąć jednym zdaniem: byłem świadkiem jak Maryja Wspomożycielka budowała kościół w Rumi”.
Ważnym wydarzeniem było poświęcenie dzwonów do nowego kościoła. Jeden z nich nosi nazwę „Wspomożycielka Wiernych”. Na jego czołowej stronie widnieje obraz Matki Bożej Wspomożenia Wiernych z napisem „Weź w opiekę naród cały, który żyje dla Twej chwały”.
Podczas odpustu, 24 maja 1985 r. poświęcono parafię i wiernych Matce Bożej Wspomożenia Wiernych. Parafianie swoje życie całkowicie oddali w opiekę Matce Bożej.
15 października 1988 r. procesjonalnie przeniesiono Obraz Najświętszej Maryi Panny Wspomożycielki Wiernych z kapliczki do górnego kościoła. Obraz został zawieszony w centralnym miejscu w prezbiterium. Dzień później, 16 października, Biskup Chełmiński Marian Przykucki dokonał konsekracji kościoła.
Architektura kościoła swoją bryłą przypomina kadłub okrętu z wyniesioną na kształt żaglowca wieżą, symbolizując Kościół-okręt, który żegluje do portu zbawienia. Wg wizji św. Jana Bosko ratunkiem dla Kościoła są dwie kolumny: Jezus Eucharystyczny i Maryja Wspomożycielka, przy których w niebezpieczeństwie ataku bezpiecznie cumuje Kościół.
Na dachu kościoła znajduje się figura NMP Wspomożenia Wiernych, symbolizująca opiekę Maryi nad mieszkańcami Rumi.
Wystrój wnętrza kościoła ma również odniesienie do Maryi. Dekoracja ściany głównej prezbiterium nawiązuje do kompozycji obrazu NMP Wspomożenia Wiernych w sanktuarium maryjnym w Turynie, w kolebce Zgromadzenia Salezjańskiego, gdzie Wspomożycielka znajduje się w otoczeniu apostołów i adorujących Ją aniołów. Witraże znajdujące się w kościele ukazują obecność Maryi na kartach Ewangelii oraz w historii Kościoła Powszechnego, Narodu Polskiego i Rumi.

Zakończenie

Dzieje tej parafii, wszystkie dzieła duchowe i materialne, liczne wota i świadectwa o doznanych łaskach są świadectwem szczególnej opieki Maryi Wspomożycielki Wiernych nad ta pierwszą pomorską placówką salezjańską i jej wiernymi.